ఓట్ల చోరితో ప్రజాస్వామ్యానికి చేటు

భారత ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థలో ఎన్నికల ప్రక్రియ అత్యంత కీలకమైనది. ప్రతి ఓటరూ తన హక్కును వినియోగించుకోవడం ద్వారా దేశ భవిష్యత్తును నిర్ణయిస్తాడు. అయితే, ఎన్నికల ప్రక్రియలో అవకతవకలు జరుగుతున్నాయనే ఆరోపణలు ఎప్పటినుంచో ఉన్నాయి. వాటిలో ముఖ్యమైనది ‘ఓటు చోరీ’ లేదా ‘ఓట్ల దొంగతనం’. ఈ అంశంపై ఇటీవల భారత ఎన్నికల కమిషన్, కాంగ్రెస్ నాయకుడు రాహుల్ గాంధీ మధ్య జరిగిన వాదోపవాదాలు దేశవ్యాప్తంగా తీవ్ర చర్చలకు దారితీశాయి. ఇది కేవలం ఒక రాజకీయ నాయకుడు, ఒక ప్రభుత్వ సంస్థ మధ్య జరిగిన మాటల యుద్ధం మాత్రమే కాదు, భారత ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థలో లోపాలు, విశ్వసనీయతపై ప్రజల్లో ఉన్న సందేహాలకు అద్దం పడుతుంది.

ఎన్నికల సమయంలో కాంగ్రెస్ నాయకుడు రాహుల్ గాంధీ, కొన్ని ఎన్నికల్లో ‘ఓటు చోరీ’ జరుగుతోందని తీవ్రమైన ఆరోపణలు చేశారు. ఈ ఆరోపణల వెనుక (Behind allegations) ఇవిఎంల (ఎలక్ట్రానిక్ ఓటింగ్ మెషిన్లు) పనితీరుపై సందేహాలు, ఓటర్ల జాబితాలో లోపాలు, ఎన్నికల నిర్వహణలో పారదర్శకత లేకపోవడం వంటి సమస్యలు ఉన్నాయి. ఈ ఆరోపణలను భారత ఎన్నికల కమిషన్ తీవ్రంగా ఖండించింది. ఎన్నికల కమిషన్, స్వతంత్రంగా, నిష్పక్షపాతంగా ఎన్నికలను నిర్వహిస్తోందని, రాహుల్ గాంధీ వ్యాఖ్యలు తమ విశ్వసనీయతను దెబ్బతీసే విధంగా ఉన్నాయని పేర్కొంది. ఎన్నికల కమిషన్ ఒక కీలకమైన స్వతంత్ర సంస్థ. దానిపై ఒక ప్రముఖ రాజకీయ నాయకుడు ఈ విధంగా అనుమానాలు వ్యక్తం చేయడం ప్రజల్లో ఎన్నికల ప్రక్రియపై నమ్మకాన్ని సన్నగిల్లేలా చేస్తుందని కమిషన్ స్పష్టం చేసింది.

అంతేకాకుండా ఇలాంటి ఆరోపణలు ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థకు హానికరం అని అభిప్రాయపడింది. రాహుల్ గాంధీ ఆరోపణలు కేవలం రాజకీయ ప్రయోజనాల కోసం మాత్రమే చేశారని కొందరు విమర్శిస్తున్నారు. అయితే, ఆయన వాదనలో కొంత సత్యం లేకపోలేదు. ఎన్నికల ప్రక్రియపై ప్రజలకు నమ్మకం లేకపోతే అది ప్రజాస్వామ్యానికి ప్రాథమిక సవాలుగా మారుతుంది. రాహుల్ గాంధీ తన ప్రసంగాల్లో ‘ప్రజలు తమ ఓట్లపై పూర్తి అవగాహన కలిగి ఉండాలని, అసలు సమస్యలపై సరైన దృష్టి పెట్టాలని’ సూచించారు. అంటే, ప్రజలు ఎన్నికల ప్రక్రియలో మరింత చురుకుగా పాల్గొనాలి, తమ హక్కులను తెలుసుకోవాలి అని ఆయన చెప్పిన మాటలకు అర్థం. ప్రజాస్వామ్యం అనేది కేవలం ఓటు వేయడం మాత్రమే కాదు, అది ఒక సంపూర్ణ ప్రక్రియ. అందులో ప్రజలు, రాజకీయ నాయకులు, ప్రభుత్వ సంస్థలు ఒకరికొకరు బాధ్యతాయుతంగా వ్యవహరించాలి.

రాజకీయ నాయకులు ప్రజలకు అవగాహన కల్పించడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తారు. అదే సమయంలో వారు బాధ్యతారహితంగా మాట్లాడకూడదు. ఎన్నికల కమిషన్ ప్రజాస్వామ్యానికి ఒక సంరక్షకుడిగా వ్యవహరిస్తుంది. ప్రజల ఓట్లను కాపాడటం, నిష్పక్షపాతంగా ఎన్నికలు నిర్వహించడం దాని ప్రధాన బాధ్యత. రాహుల్ గాంధీ వంటి రాజకీయ నాయకులు చేసిన ఆరోపణలను ఎన్నికల కమిషన్ తేలికగా తీసుకోకూడదు. ఆ ఆరోపణల్లో నిజం ఉందా లేదా అని సమగ్రంగా విచారించాలి. ఎన్నికల ప్రక్రియలో పారదర్శకతను మరింత పెంచడానికి చర్యలు తీసుకోవాలి. ఇవిఎంలలో లోపాలు ఉన్నాయని ఆరోపణలు వస్తున్నప్పుడు, వివిప్యాట్ స్లిప్పుల లెక్కను పెంచడం లేదా ఇవిఎంల పనితీరుపై ప్రజలకు మరింత అవగాహన కల్పించడం వంటి చర్యలు తీసుకోవాలి.

ఓటరు జాబితాలో లోపాలు, నకిలీ ఓట్లు, ఒకే వ్యక్తికి అనేక ఓట్లు వంటి సమస్యలను పరిష్కరించాలి. ప్రజల నమ్మకాన్ని తిరిగి పొందడానికి ఎన్నికల కమిషన్ తన బాధ్యతలను మరింత సమర్థవంతంగా నిర్వహించాలి. రాజకీయ నాయకులు తమ విమర్శలను బాధ్యతాయుతంగా చేయాలి. వ్యవస్థలో లోపాలు ఉన్నప్పుడు వాటిని ఎత్తిచూపాలి. కానీ ఆ వ్యవస్థను పూర్తిగా పారదర్శకంగా మార్చడానికి ప్రయత్నించాలి. కేవలం రాజకీయ ప్రయోజనాల కోసం వ్యవస్థను బలహీనపరచడం, ప్రజల్లో అపనమ్మకం పెంచడం మంచిది కాదు. అదే సమయంలో ప్రజలు కూడా తమ హక్కుల పట్ల అప్రమత్తంగా ఉండాలి. ఎన్నికల వ్యవస్థపై నమ్మకాన్ని పెంచడానికి ప్రజలు చురుకుగా పాల్గొనాలి.

ప్రతి ఒక్కరూ తమ ఓటును సక్రమంగా వినియోగించుకోవాలి. ఓటరు జాబితాను తనిఖీ చేసుకోవాలి. ఎన్నికల నియమావళి గురించి తెలుసుకోవాలి. ఓటు చోరీ అనే అంశంపై రాజకీయ నాయకులు, ఎన్నికల కమిషన్ మధ్య జరిగిన ఈ వాదోపవాదాలు భారత ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థకు ఒక హెచ్చరిక. ఈ సమస్యను పరిష్కరించడానికి కొన్ని చర్యలు తీసుకోవాలి. ఎన్నికల కమిషన్ మరింత పారదర్శకంగా వ్యవహరించాలి. ఇవిఎంల పనితీరు, ఓటరు జాబితా తయారీ వంటి అంశాలపై ప్రజలకు పూర్తి వివరాలు అందించాలి. రాజకీయ నాయకులు తమ వ్యాఖ్యలను బాధ్యతాయుతంగా చేయాలి. ప్రజా అవగాహన కార్యక్రమాలను పెంచాలి. ప్రజలు తమ హక్కుల గురించి తెలుసుకోవాలి. ఎన్నికల ప్రక్రియలో చురుకుగా పాల్గొనాలి.

ఎన్నికల నిబంధనలను మరింత కఠినంగా అమలు చేయాలి. ఓటు చోరీ, ఎన్నికల అక్రమాలను నివారించడానికి పటిష్టమైన చర్యలు తీసుకోవాలి. ఓటు చోరీ అనే ఆరోపణలపై ఎన్నికల కమిషన్, రాహుల్ గాంధీ మధ్య జరిగిన ఈ వివాదం భారత ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థలో ఉన్న అంతర్గత సవాళ్లను వెలుగులోకి తెచ్చింది. ఈ వివాదం ఒకరిపై ఒకరు ఆరోపణలు చేసుకుని ఆగిపోకూడదు. ఇది ఒక సంభాషణకు దారితీయాలి. రాజకీయ నాయకులు, ఎన్నికల కమిషన్, ప్రజలు కలిసి పనిచేస్తేనే ప్రజాస్వామ్యం మరింత బలపడుతుంది. ఎన్నికల వ్యవస్థపై ప్రజలకు నమ్మకం ఉంటేనే, దేశ భవిష్యత్తు సురక్షితంగా ఉంటుంది. రాజకీయ నాయకులు బాధ్యతాయుతమైన వ్యాఖ్యలు, ఎన్నికల కమిషన్ నిష్పక్షపాతమైన కార్యాచరణ, ప్రజల చైతన్యం ఈ దేశ ప్రజాస్వామ్యానికి మూలస్తంభాలుగా నిలవాలి.

• డాక్టర్ రవి కుమార్ చేగొని
• ప్రధాన కార్యదర్శి, తెలంగాణ గ్రంథాలయ సంఘం